ZOLA

Sabi sa akin ng kaibigan ko masarap daw kumain sa Zola. Isang kainan na nasa mataas na parte ng Session Road. Sa unang pagkakataon nakapasok ako sa kainan na ito. Nag-agahan kami ng kaibigan ko kasi maaga siya pumapasok sa kanyang opisina at medyo late na kapag umuuwi kaya iyon lang ang pwedeng time na magkikita kami. Kailangan ko din maagang gumising dahil din sa trabaho ko. Noong pumasok ako sa kainan na ito napansin ko agad ang kaibahan ng loob. Sabi ko noon parang Kenny Rogers naman ito baka mahal ang mga pagkain. Pero ginarantihan ako ng kaibigan ko na okey lang ang presyo at hindi ako ang magbabayad sa kakainin namin. Umupo kami sa kaliwang parte ng kainan na nasa kalagitnaan. Nakaharap ako paloob tas sa labas naman nakaharap ang kasama ko. Napansin ko agad ang dalawang babae na nagtatawanan na kitang kita kong nag-iinuman. Tinitigan ako nong isa kaya naman tinitigan ko din. Sabi ko sa aking sarili hindi ako magpapatalo kung sa tingin lang. Napansin ko din na dalawang klase ng tao ang mga pumapasok sa kainan na ito. Ang mga nasa harapan ko ay mga kabataan mukhang galing sa mga disco houses o di kaya mga nagtatrabaho sa mga call center or mga graveyard duties. Ang mga kaharap naman ng kasama ko o yung mga nasa likuran ko ay mga adult na. Siguro mga de pamilya na ang mga ito. Mga naghahatid siguro ang mga ito ng kanilang anak sa eskwelahan o di kaya katulad namin ng kasama ko na maagang pumapasok sa trabaho at wala ng oras para magluto.
Tinanong ko ang kasama ko. “Oo, mga ‘night people’ mga yan and parents talaga mga nasa harap ko,” sabi sa akin. Pero biglang nawala ang pinag-uusapan namin noong dumating ang waiter na kukuha sa order namin. Kapansin pansin kasi ang ganda niya at halos hindi ako makapagsalita noong tinanung ako ng kasama ko kung anu ang order ko. Napangiti na lang ako kaya siya na lang nag-order para sa akin. Sabi ko sa aking sarili bakit kaya siya andito. Oo, obvious na nagtatrabaho pero bakit ang ganda niya. Nagulohan talaga ako noong nakita ko siya. Kaya pinabalik ko siya at nag-order kami uli. Sa pagkakataon na ito nabigyan ako ng lakas ng loob para tanungin ang pangalan niya. Pero ang sinabi ko tinatanung ng kasama ko. Napatawa siya kasi babae naman ang kaibigan ko kaya alam kung alam na ako talaga ang gustong kumilala sa kanya. Sinagot agad ang tanung ko kasabay ang napakatamis na ngiti. Maia ang pangalan niya. Mula noon may rason na ako para bumalik sa kainan na ito. Oo masarap ang pagkain, affordable pero mas may higit na dahilan na ang pagpunta ko sa resto na ito- ang makita siya.
Kape ang lagi kong inoorder. Bottomless kasi ang kape nila. Naging regular customer ako sa kainan na ito. At habang tumatagal mas lalong nakilala ko ang mga pumapasok sa kainan na ito. Sila ang may mga pangarap sa buhay. Ang mga kabataang naghahangad na makamit ang mga pangarap sa buhay kaya kahit dis oras ng gabi sila magtrabaho okay lang para sa kanila. Nakikita ko ang pagod sa kanilang mga mata. Nakikita ko ang determinasyon kahit sa hirap na nararanasan nila. Pero may mga hindi rin makatayo sa hirap na ito kaya dinadaan na lang nila sa pag-iinum. Nakikita ko din ang mga hirap ng magulang. Nagtitiis sila para lang mapag-aral nila ang kanilang mga anak. Karamihan sa kanila maganda ang mga suot pero pansin kong hindi ito mga bago. Sabi ko sa aking sarili magbubunga din ang kanilang sakripisyo.
Pagpasok ko pa lang alam na nila kong anu ang order ko at kung sino dapat ang kukuha. Lagging nakangiti sa akin ang mga kasama ni Maia. Alam siguro nila na hindi dahil sa kape ako nagpupunta doon kundi dahil kay Maia. Medyo matagal tagal na akong nagpupunta dito pero pangalan pa rin ang alam ko sa kanya. Ni hindi ko makuha kuha ang cell number niya. Sabi ko sa aking sarili ngayon lang ako naturpe sa tana ng buhay ko. Alam kong nararamdaman niya kung anu nararamdaman ko para sa kanya. Kasama ko uli ang kaibigan ko na nagbreakfast. Kinakantiyawan ako kasi napansin niyang at home na ako sa resto. Sa pagkakataon na ito nabigyan uli ako ng lakas ng loob para kausapin siya. Tinanong ko kung may boyfriend na siya. Para akong nabingi pagkatapos kong malaman ang sagot. Nanikip ang dibdib ko. Kaya kahit hindi pa kami tapos kumain niyaya ko ng umalis ang kaibigan ko. Pagkatapos ng pangyayaring iyon hindi na ako bumalik sa resto na iyon.
Magdadalawang buwan na akong hindi na nagpupunta sa Zola. Nakapila ako sa bus station noong may lumapit sa akin na lalake. Hindi ko siya kilala pero parang matagal na niya akong kilala. Nagpakilala siyang nagtatrabaho sa Zola at tinanung sa akin kung bakit hindi na ako nagpupunta doon. Sinabi ko na lang na medyo busy ako sa trabaho kaya nawalan na ako ng oras para pumunta sa kainan. Sinabi ko rin na inasign kasi ako sa main office. Hindi ako nagtanong pero binuksan ang topiko tungkol kay Maia. Sinabi sa akin na nagresign na pala si Maia sa resto. At sinabi sa akin ang habang buhay na pagsisisihan ko. Mag-aasawa na pala siya. Isang matandang mayaman na galling sa Hawaii ang mapapangasawa niya. Sinbi sa akin na napilitan lang daw si Maia na tanggapin ang alok na iyon dahil sa nangyari sa kanilang pamilya. Unang anak si Maia. Mayaman pala sila. Nasa gobyerna ang kanilang ama may mataas na katungkulan. May nakitang kalokohan kaya kumanta pero dahil malaking tao ang nakabangga siya ang talo. Naalis ang kanyang ama sa trabaho at nagkasakit dahil sa pag-iinum nito. Dahil siya ang panganay at wala naman trabaho ang kanyang ina, siya ang kailangan magsakripisyo. Tumigil siya sa pag-aaral para itaguyod ang pamilya. Ito ang karaniwang nangyayari sa mga panganay ng pamilyang Pilipino tuwing panahon ng krisis. Kaya pala siya napadpad sa kainan na iyon. Pagkatapos sabihin sa akin ang mga ito, may sulat pala para sa akin na iniwan si Maia. Nagsasalita pa siya pero tumakbo na ako agad. Iniwan ko ang kausap. Iniwan ko ang sasakyang magdadala sana sa akin sa mas mabuting kinabukasan.
Napansin ako agad ng isang waiter at inilabas ang isang sobre. Parang alam na nila kung ano ang pakay ko sa pagpunta doon. Dali-dali kong binuksan ang sobre at ito ang nilalaman:

Dear Iñigo,

Alam kong nagtataka ka kung bakit ko alam ang pangalan mo kahit hindi mo sinabi sa akin. Natatandaan mo ba noong nabayad ka? Credit Card ang kailangan pero ID mo naman ang iyong binigay. Natuwa ako sa iyo. Pero hindi ako natuwa noong hindi na kita nakikita. Nagsisisi ako noong biniro kita. Sa totoo lang wala akong bf. Biro lang sana iyon. Hindi ko alam na masasaktan ka. Nasaktan ako lalo na ng hindi na kita makita.
Siguro pag nabasa mo ito kasal na ako. Pumayag na ako sa alok sa akin ng isang matanda. Tinanggap ko hindi dahil mahal ko siya. Tinanggap ko dahil naghihirap kami. Nawalan na din kasi ako ng pag-asa sa buhay at ito na lang ang alam kong paraan para maiahon ang aking pamilya. Iñigo, kaw ang mahal ko. Kahit hindi mo sabihin sa akin, alam ko ang nasa puso mo. Pero siguro ito ang nakatakda sa atin.

Paalam.

Maia

McArthur

SETYEMBRE. Umpisa na ng buwang ‘bre’ ang katapusan. Isang palatadaan na lalamig na ang simoy ng hangin at malapit na ang pasko. Pinakamasaya sa buhay ng Pinoy ang pasko. Sa kadahilanan siguro na madami ang regalo. Hindi dapat ang pasko ang pinakamahalaga sa buhay ng mga kristiyano. Iyon ang tinuro sa amin noong nag-aaral pa lang ako. Ang semana santa sana ang pinakamahalaga kasi tinubos tayo. Hindi ko alam pero siguro hindi masyadong naipamulat o naituro ng mabuti ang paniniwalang ito.

“Nod , anu ang iniisip mo?” tanong sa akin ng kasintahan ko. Nod ang tawag niya sa akin. Arnold ang totoo kong pangalan. Nod-nod tawag nila sa bahay. “Kanina ka pa hindi umiimik at malayo ang tingin mo.”

Tumingin ako sa kanya habang akap-akap ko siya. Ngumiti lang ako at tumingin uli ako sa malayo. Ngayon naman sa ulap na medyo maitim. Mukhang uulan ata sabi ko sa aking sarili.

“Siguro iniisip mo kung anu ireregalo mo sa akin sa pasko anu?” pabirong sabi sa akin. “okay na sa akin ang wedding ring.” Tumawa siya sabay halik sa pisngi ko.

Medyo matagal na rin kami ng kasintahan ko. Nasa ikalawang taon ako sa seminaryo noong nakilala ko siya. May pinsan kasi siya noon na nag-aaral din sa amin. Pinakilala ako at sa hindi malaman na kadahilanan eh nagkamabutihan kami. Masaya siyang kasama. Walang oras na hindi ako tatawa kapag kasama ko siya. Ang dami niyang kwento at minsan may mga korning jokes na ako lang ang nakakasikmurang tawanan. Hindi ko inakalang lalabas ako ng seminaryo ng dahil sa kanya. Ngunit dahil ba talaga sa kanya? Lagi kong tinatanung sa aking sarili. Pero masaya naman ako kapag kasama ko siya. Hindi ko naman pinagsisihan ang desisyon ko kahit medyo nagkalabuan kami ng pamilya ko dahil dito. Hindi kasi maintindihan ng magulang ko kung bakit bigla ko na lang naisip na hindi tumuloy sa theolohiya pagkatapos ko ng kolehiyo sa seminaryo. Ako kasi ang nagpumilit na pumasok noon sa seminaryo. Ayaw kasi nila at noong okay na sa kanila iyon naman yung oras na ayaw ko na. May magandang trabaho na ako ngayon at medyo nakakatulong naman ako sa mga kapatid pero palihim nga lang kasi ayaw kong malaman ng magulang ko.

“Lot, mahal mo ba talaga ako?” tanung ko sa kanya habang tinititigan ko siya sa kanyang mga mata. Maganda ang kanyang mata. Mapupungay ika nga nila. Lot tawag ko sa kanya. Charlotte ang kanyang tunay na pangalan. Lot-lot tawag sa kanya sa bahay nila.

“Oo naman. Bakit mo naman naitanung yan? Nagdududa ka ba sa akin?” malungkot na tanong niya sa akin.

Hindi ako umimik. Umiling lang ako pagkatapos ay tumayo ako sa kinauupuan namin sa gitna ng parke. Wala ako naisagot sa mga tanung niya. Walang boses na kayang lumabas sa bibig ko. Nag-umpisa na ako maglakad papalayo. Tumayo din siya at hinabol ako at hinawakan ang braso ko. Sa lakas ng kapit niya sa akin napaikot ako at nagkabanggaan ang aming mga katawan.

“Nod!”

“Anu sa tingin mo?! Lumabas ako ng seminaryo dahil sa iyo! Dahil mahal kita!” pasigaw na sumbat ko sa kanya. Iyon ang unang pagkakataon na sinigawan ko siya. Iyon din ang unang pagkakataon na tumulo ang luha niya sa harapan ko.

“Nod, mahal din naman kita a… Bakit ka ba nagkakaganyan? Hindi kita maintindihan…” paiyak na tugon niya sa akin. Napatigil ako. Magulo na talaga ang isip ko.

“Hindi ko rin maintindihan ang sarili ko. Kailangan ko siguro ng space. Kailangan ko siguro isipin mabuti ito. Kailangan ko siguro lumayo muna sayo.”

“Nod, huwag mo gawin sa akin ito…” lalo siyang umiyak at sinubsob ang mukha niya sa dibdib ko. Hindi ako makagalaw. Ni hindi ko maitaas ang mga kamay ko para yakapin ko sana siya. Huminga ako ng malalim at buong tapang na itinaas ang aking mga kamay. Hinawakan ko ang kanyang mga pisngi at tinitigan ko ang kanyang mga mata.

“Lot, babalikan kita. Magulo lang talaga ang isip ko. Pangako ko sayo babalik ako. Okay?”

“Bakit kailangan mo pang lumayo?”

“Kailangan Lot. Para din sa atin ito kaya magtiwala ka sa akin. Pangako babalik ako.”

“Pangako mo yan ha?” nanginginig na tanong niya sa akin. At buong higpit na niyakap ako.

“Oo pangako” sabay ang pagbagsak ng malakas na ulan.

Iniwan ko siya mag-isa doon sa parke. Umalis ako na mabigat ang loob. Parang nakisabay na umiyak ang langit sa hinagpis na nararamdaman ko. Hindi ko alam kung tama ang ginawa ko. Hindi ko alam kung makakabalik pa ako. Sabi nila ang pangako ay laging napapako. Natatakot akong maaring mangyari din sa akin ang hindi ko pagtupad ng pangako tulad ng pinangako ng tatay ko noon sa nanay ko na hindi na siya iinum. Nagtiwala ang nanay ko pero dalamput limang taon na ang nakalipas gabi-gabi pa rin nalalasing ang tatay ko. Ayaw kong matulad sa kanya. Ayaw kong saktan ang mahal ko. Iniwan ko siya, sinasaktan ko na ang mahal ko. Pero hindi ba mas lalo ko siyang masasaktan kapag kasama niya akong hindi naman buo ang puso’t isipan ko para sa kanya? Mas mainam nga siguro ang ginawa kong desisyon. Ito ang ikalawang pinakamalaking desisyon na nagawa ko sa buhay ko. Maaring masakit. Hindi lang pala maari kasi talagang napakasakit para sa akin ang desisyong ito. Noong nagdesisyon akong lisanin ang seminaryo para sa mahal ko ibinasura ko ang pinakaiingatan kong pangarap mula pa noong nasa elementarya palang ako. Pinangarap kong maging pari. Pinaglaban ko ang pangarap na ito dahil nga mahirap lang kami pero noong malapit ko na itong maabot tsaka naman ako nawalan ng gana, lakas ng loob at tiyaga. Lahat ng hirap na ginawa nila para sa akin para lang maabot ito ay parang bula na naglaho. Lahat dismayado sa akin. Sa katunayan, lumabas ako ng seminaryo hindi lang dahil kay Lot. Maaring isa siya sa mga dahilan. Pero tulad ng nararanasan ko noong kaguluhan sa loob ko ganun din ang nararanasan ko ngayon iniwan ko siya. Ako ang may problema. Hindi sila. Hindi ko maayos- ayos ang buhay ko. Magulo.

Iniwan ko din ang trabaho ko. Kinuha ako noon ng alkalde namin pagkatapos malaman niya na umalis na ako ng seminaryo. Malakas ang lola ko sa kanya kaya siguro kinuha ako sa trabaho. Mahirap naman na din kasi ang makahanap ng trabaho ngayon kung wala kang kakilala. Hindi na masyadong basehan kung anu ang alam mo. Mas basehan ngayon kung sino ang kakilala mo. At kung sawa ka naman na sa sistema ng lipunang ito malawak ang mundo at madami ang naghahanap ng aalilain sa ibang bansa. Sa hirap nga naman ng buhay ngayon ang mataas na pinag-aralan mo pa rin ba ang iisipin mo? Hindi iyon ang mahalaga kung ang sikmura ay naghihirap na at wala ng laman. Pero hindi ko inisip na mawawalan ako ng trabaho. Iniisip ko kung paano ko aayusin ang sarili ko ngayon. Lalayo na muna ako. Pupunta kung saan ako ipapadpad ng hangin. Sana pagdating ng araw mahanap ko ang aking sarili. Pero paano ba hahanapin ang aking sarili? Paano hahanapin ang isang bagay na nasa akin pala?

DISYEMBRE. Ito sana ang ika-anim na taon na wala ako kasama sa pasko kung hindi ako umuwi. Hindi masyadong malamig ngayon ang pasko. Epekto siguro ito ng tinatawag nilang global warming. Marahas kasi ang tao. Sabi nila ang tao kayang magpatawad pero ang kalikasan, ang mundo hindi. Mamayang gabi na pala ang Noche Buena. Masaya ako kasi maganda na uli ang samahan namin ng magulang ko. Alam pala nila na may binibigay ako sa mga kapatid ko. Medyo hindi na rin umiinum ang tatay ko. Siguro ito na ang magandang pagkakataon para ipakilala ko na sa kanila si Lot.

Maliwanag ang bahay nila Lot. Medyo madami na ang mga pagbabago. Siguro maganda ang takbo ng negosyo at trabaho kaya napaganda ang bahay nila. Punong puno ng Christmas lights. Nagbigayan na siguro sila ng mga regalo kasi nagbubukas na ng regalo ang bunsong kapatid ni Lot kasama ang mga batang pinsan din nila. Bola ang natanggap na regalo ni bunso. Malakas ang tawanan at kwentohan ang mga mag-anak sa loob ng bahay. Masaya nga naman ang buhay kapag nakakaraos na sa buhay. Pamiliar sa akin ang lalaking nakatayo sa balcon. Nilapitan siya ni Lot at hinalikan sa pisngi pagkatapos ay niyakap. Napatigil ako. Mukhang mawawalan na ako ng hangin. Medyo sumisikip ang aking dibdib. Hindi maari ito. Sila na pala ni Jake ang katrabaho niya sa bangko. Kapansin-pansin na ang pagbabago ng katawan ni Lot. Maaring buntis na rin siya. Maari ring nanganak na. Hindi ko alam pero mas lalo ako nawalan ng lakas. Hindi na ako tutuloy. Anu pa ang dahilan para ibigay ko ang regalo ko sa kanya. Sayang. Limang taon ko ito inipon. Tumalikod ako agad at tinahak ang kalsadang parang walang hangganan. Hindi ko na alintana ang mga taong nakakasalubong ko galing sa simbahan. Mga paputok, mga naghihiyawan, nag-iinuman, nagtatakbohan. Nawalan ng saysay ang paskong sanay nagbibigay buhay. Hindi ko na pala namalayan kaharap ko na pala si nanay sa may pintuan ng bahay.

“Anak, anu nangyari sayo?” malumanay at medyo gulat na tanung ni nanay. “Anu ibig sabihin ng mga luha mo?”

“Nay, si Lot…” napatigil ako at humagulgol. Parang bumalik ako sa pagkabata na nagsusumbong sa kanyang ina.

“Pasensya ka na anak hindi namin nasabi sayo.”

“Bakit hindi niya ako hinintay?”

“Hindi ko alam anak. Hindi ko alam ang sagot. May mga bagay na hindi natin alam. Hindi lahat ng gusto natin napapasa atin. Hindi naman lahat ng ayaw natin eh hindi na mapapasa atin.” Sagot ni nanay sa tanong kong alam ko naman na ang sagot. Biglang napatigil ako sa pag-iyak at nanahimik.

“Kasalanan ko din nay.” Pabasag na tugon ko sa katahimikan namin ni nanay. Mahirap naman kasi ang maghintay. Pero nangako naman ako na babalik ako. Mas maganda na sana ngayon kasi mas naayos ko na ang sarili ko. Handa na ako.”

“Anu na ngayon ang plano mo anak?”

“Hindi ko alam nay.”

Matapos maubos ang luha ko nagpaalam ako na magpapahangin muna sa parke kahit madaling araw na at malamig na ang hangin. Umupo ako sa konkretong upuan kung saan huli kami nagkita. Medyo hindi naasikaso ang parke. Madamo na kasi. Hindi na masyadong mabulaklak. Nababaklas na din ang pintura ng mga paso at rebolto ni Rizal. Naputol na din ang malalaking kahoy na nakapaligid dito kaya naman mas makikita na ngayon ang mga bituin sa langit. Madaming bituin ngayon. Kapansin pansin ang isang bituin kasi napakaliwanag nito at parang ang lapit lapit.

“ Malayo na naman ang iyong tingin.”

Hindi ko napansin may katabi na pala ako sa kinauupuan ko. Hindi ako tumingin sa kanya pero alam ko na siya. Hindi pa rin nagbago ang boses niya pero mayroon ng pagkakaiba. Hindi na yung dati.

“Bakit ka nandito?” tanung ko sa kanya. Tumingin ako sa kanya pero bumalik din ako agad sa maningning na bituin.

“Nakita ka ni bunso kanina. Sa katunayan tinatawag ka pa nga niya… Hindi ka naman pumasok kaya alam ko nandito ka.”

“Bakit hindi mo ako hinintay?” nanginginig at mahinang tanong ko sa kanya.

“Hinintay kita Arnold. Lagi ako sa upuan na ito. Lagi ako sa balcon ng bahay. Naghihintay. Nagbabakasakaling bumalik ka. Hanggang sa mawalan ako ng pag-asa. Mahirap ang maghintay Arnold. Hindi ko alam kung talagang babalik ka pa. Ni wala ka nga sulat sa akin. Text o tawag man lang. Wala naman din ako balita galing sa bahay niyo. Hindi nga din alam ng kapatid mo kung asan ka. Alam ko nakita mo kanina si Jake kaya hindi ka tumuloy. Naawa siya sa akin. Siya ang kusang samaan ako tuwing hihintayin kita dito. Laging handang damayan ako tuwing nalulungkot ako at umiiyak.” Umaagos na ang kanyang luha sa kanyang mga pisngi.

“Patawarin mo ako” sabay yakap sa kanya. Hindi ko na pala namalayan kanina pa pala tumutulo ang aking mga luha.

Kung maibabalik ko lang ang panahon. Pero hindi na mahalaga kung anu nangyari. Ang mahalaga kung paano ako tumugon sa nangyari. Ang mahalaga sa akin nahanap ko ang magbibigay sa akin ng kapayapaan. Alam kong nasa mabuti siyang kamay. Naisip ko din mas mainam sa amin na mawala ako sa buhay ng mga mahal ko. Akala ko noon kailangan ako ng pamilya ko. Akala ko kailangan ako ni Lot.

“Tara na, hatid na kita sa bahay niyo. Medyo maliwanag na. Nakakasama sayo ang magpuyat. Kailangan mo na magpahinga.”

“Salamat.”

“Naalala mo pa ba yung pangako ko sayo noon na kapag hindi ikaw ang mapapangasawa ko?”

“Oo… Pagdarasal kita.”

Totoong hindi na maibabalik ang nakaraan pero pwede naman balikan ang iniwan.

Nawawala, Naniniwala at Nagwawala

October 31st, 2008

“Nawawala ako!” sigaw niya.

“Nawawala o nagwawala?” tanong ng kasama. Dalawa lang sila sa kinalalagyan nilang kalsada.

“Kung hindi ka naniniwala magtanong ka sa akin!” Naiinis at patingin-tingin sa taas at baba, kanan at kaliwa.

“Bakit naman kita tatanungin kung alam mo naman na ang itatanong ko?”relax pa rin siya.

“Para nga maniwala ka na totoo ang sinasabi ko sayo!” hot pa rin ang ulo niya.

“At bakit ko naman kailangan pa malaman na kung totoo ang sinasabi mo sa akin?”nakangiti lang siya at medyo mahinahon siya makipag-usap kahit sa panahon ng kagulohan.

“Eh para kasing hindi ka naniniwala sa sinabi kong nawawala ako!” nagtaas na naman siya ng boses at parang nasa kabilang bundok na ang kausap.

“Paano mo naman nalaman na nawawala ka na pala?”civil pa rin na makipag-usap kahit medyo nababastos na siya ng kausap.

“Kasi hindi ko alam kong asan na ako!” pasigaw pa rin siya sa pagsagot sa mga tanong hindi naman dapat kailangan na sinasagot.

“Asan ka ba?” may awa na sa boses niya.

“Hindi mo ba alam? Andito ako kaharap mo!” namumula na ang kanyang mukha sa lakas ng pagkakasabi niya sa sagot niya.

“Alam mo pala, eh hindi ka naman pala nawawala.”relax pa rin kahit alam niyang galit na galit na ang kausap at medyo ninenerbiyos na din siya.

“Waaaaahhhhhh!!!!” sigaw niya.

Sino ang Nawawala? Sino ang Nagwawala? Sino ang Naniniwala?

Tatlo lang ang tanong pero hindi mo ito masasagot kung hindi mo ilalagay ang sarili mo sa dalawang tao na nag-uusap (nagsisigawan?). Wala sila pangalan kasi maaring ikaw siya. Nailagay mo na ba ang sarili mo sa kanila? Ngayon, iibahin ko ang mga tanong: Anu ang mga bagay na nawawala mo sa sarili mo? Mahalaga ba ang mga ito sa iyo? Bakit ka nagwawala kapag nawala mo ang mga ito? At anu at sino ang pinaniniwalaan mo kapag may nawawala ka at kahit lahat na ay nagwawala para lang maniwala ka? Paano ka magrereact sa panahon kung saan hindi mo na naiintindihan ang nangyayari sayo?

Langgam ni Noynoy

October 10th, 2008

Isang magkaibigan ang naisipang magkulong sa isang kwarto. Wala kasi silang klase ngayon sa kadahilanang medyo masakit lang ang ulo ng kanilang titser. Hindi pa daw nakakabayad ng utang sa kapwa niya guro. At dahil sa masaya ang araw na ito naisipan nilang magkulong sa kwarto ni Noynoy. Naisip nilang huwag lalabas buong maghapon. Walang kainan. Walang computer. Walang cellphone. Walang tulugan. Walang playstation. Walang TV, DVD, VCD, MP3, IPOD, VHS at Betamax. Walang myx at mtv. Wala din sana imikan pero hindi nila iyon naisip. Wala na din sana ako isusulat. Pwede uminum ng tubig lang. Basta trip lang nilang magkulong. Hindi sa kadahilanang wala silang pera kaya hindi sila makakalabas. Madami sila nito. Hindi nga lang nila alam gamitin. Hindi rin dahil grounded sila sa kanilang mga magulang. Hindi yoon maaring magiging dahilan ng pagkukulong nila kasi kayang-kaya nila parents nila. Ang maganda dito talagang naisip lang nila na magkulong. Going crazy? I don’t know. Ito ata ang unang pagkakataon na seryosong nag-isip sila. Pero plain trip lang nila ngayon ang ganito. Hindi pa kasi nila naranasang maboring sa tana ng buhay nila kaya gusto siguro nila ito i-experience - ang boredom. Pero madami ang nagagawa ng taong naboboring tulad ng nangyari sa malaking gulong sa mga carnaval. Naboring noon si Ferry kaya may Ferry’s Wheel. Nagbabayad ang mga tao ngayon para matakot at maghiyawan sa pagsakay sa malaking gulong na ito. Anyway, ika nga nila trip is trip!

Biglang nabasag ang katahimikan ng biglang tumawa si Noynoy. “Bwahahaha! Walang hiya! Nakakatawa naman ang mga ito!” Halos mamatay na ito sa kakatawa habang nakaturo ang kanyang hintuturo sa isang sulok ng pader ng kwarto at pagulong-gulong na din siya.

“Hoy! Gago! Bakit ka tumatawa diyan? Para kang demonyo!” masungit na tanong ng kaibigan. Ippi pala ang pangalan niya. Matagal na silang magkaibigan kaya medyo okay lang na magkagagohan sila kaysa naman magkagagahan.

“Hahaha! Ang demonyo galit sa kapwa demonyo! Relax lang pare.” Mahinahon at masayang sagot ni Noynoy.

“Gago! Anu ba kasi yan?” medyo bumaba ang tono ni Ippi. Mas mababa sa boses ngbaka.

“Hindi kasi kaya ng mata mo makita ang mga maliliit na bagay. Malalaki lang ang kaya. Tulad ng mga malalaking toinks! Kunin mo nga yung magnifying glass jan para makita mo! Bwahahaha!” nag-ala demonyo na naman si Noynoy.

“Walang hiya ka! Bakit mo ba tinatawanan yang pader?!” tumaas na naman ang boses ni Ippi. Mas mataas uli sa boses ng baka. “Nakadrugs ka ata pare! Nagsosolo ka na ngayon ah!”

“Ulol! Drugs ka jan!? Wala sa dictionary ko ang drugs!” medyo pikon na sumbat ni Noynoy. Ayaw niya kasing mapagbintangan ng wala naman sa kanyang dictionary.

“Bwahahaha!!! Tanga! Hindi dictionary! Vocabulary! bobo! Bwahahaha! Si Ippi naman ngayon ang nag-ala-demonyo.

“Bwahahaha!!!” tumawa na lang siya para hindi masyadong mapahiya tulad ng ginagawa nila kapag wala silang maisagot sa titser nila tuwing recitation sa klase. Naisip niyang ibalik ang topiko sa dahilan ng kanyang pagtawa kanina. “Nakakatawa talaga ang mga ito!”

Matagumpay na naibalik ni Noynoy ang kaibigan at nailihis sa kahihiyan. Nilapitan na niya ang kaibigan. “Walang hiya ka bakit mo tinatawanan ang mga langgam? Uhm!” sabay batok sa ulo niya.

“Aray! Eh… Aray! Ang sakit noon ah!” hindi na makasagot sa sakit na nararamdaman si Noynoy. Sa sitwasyong nasasaktan mahirap makapag-isip ng tama.

“Atsaka bakit may langgam dito? Walang hiya! May tinatago ka palang pagkain dito sa kwarto mo!Kanina pa ako gutom kaya ilabas mo na!” sabay hawak sa tiyan ni Ippi. Nagagalit si Ippi na may nalaman siyang baho pero naisip din niyang sumali sa bulok na ito. Naisip niya kasi ang mga politiko.

“Hahaha! Nasa rules and regulations natin ngayon na walang kainan kaya… kaya kahit may pagkain ako jan hindi pwede! Shit! Tignan mo parang chocolateko ata ang mga hawak ng mga langgam na ‘to ah! Walang hiya!” medyo gulat at hindi na mapakali si Noynoy. Ngayon lang niya kasi naisipang sumunod sa rules and regulations at ngayon lang din niya naisip na masakit din pala ang manakawan ng chocolate.

“Ay oo nga pala anu?” nakangiting sagot ni Ippi sa wala naman tanong na sinabi ni Noynoy. Kahit tanong din ang sinagot. “Hayaan mo na sila. Uy! Bakit mo pala tinatawanan ang mga yan?”

“Bwahahaha!” biglang bumalik ang saya sa buhay ni Noynoy, nagniningning ulit ang kanyang mga mata. “Tignan mo kasi pare tuwing magkakasalubong sila eh naghahalikan sila. Bakla ata ang mga ito tulad mo! Hahaha!”

Hindi pinansin ang joke ng kaibigan. “Kaya sila ganyan kasi sinasabi nila na may natitira pang pagkain doon sa pinagkukunan nila. Atsaka parang kumustahan na nila yan. They encourage each other to go on. They inspired each other not to give up. Madami ka pa sigurong chocolate sa aparador mo. Determinado silang tapusin ang anumang naumpisahan.” Seryosong sagot ni Ippi sa wala namang tanong ni Noynoy sa kanya.

“Parang may alam ka tungkol sa kanila ah?” gulat na tanong ni Noynoy sa kaibigan at parang naninibago siya. Para kasing nag-iba ang ihip ng hangin. Kahit nakasara naman ang mga bintana at pinto. Biglang lumiliwanag ang buong kwarto na kinalalagyan nila at namamangha siya sa mga narinig niya. Determinado si Noynoy na malaman kung anu pa ang alam ni Ippi sa mga langgam at tila parang naghihintay ng karagdagang liwanag sa makulimlim na panahon ng kanyang buhay.

“Nag-iipon sila ng pagkain para sa panahon ng tag-ulan. Masinop sila. Nagtutulungan sila pare. Iniipon nila ang mga sinasayang ng mga tao. Walang nagugutom at walang sakim. Tignan mo mas disiplinado pa sila kaysa sa tao. Walang nag-uunahan, pumipila sila. Hindi nila inaapakan ang kanilang kapwa. Lahat may kanya-kanyang tungkulin na ginagampanan. Pare, langgam man sila pero parang mas may puso pa sila kaysa sa tao. Hindi nila hinahayaan ang kapwa nila na nagugutom at namamatay. Totoong may hari at reyna sila pero walang mahirap o mayaman sa kanila. Lahat pantay-pantay. Reyna lang ata ang nandiyan ngayon. Nagbakasyon kasi ang hari.” Buong pusong sagot ng kaibigan sa tanong. Hindi man niya inakala na lalabas sa bibig niya ang kanyang mga sinabi pero alam niyang naniniwala siya dito.

“Pare… langgam ka ba?” Biglang tumulo ang luha ni Noynoy at buong higpit na niyakap ang kaibigan.

“Tahan na Noy, huwag mong hawakan ang hari.”

Sana Wuthering Heights na lang: A very very short story

September 23rd, 2008

Isang magkaibigan na hindi inaasahan ang nagkita sa harap ng Jollibee.

Male: Totoo ba yung sinabi mo sa akin kagabi?

Female: Ha? Kagabi? Anu yun?

Male: Yung kagabi noong nagtetext tayo.

Female: Alin dun?

Male: Di ba sabi ko sayo I love you tas sabi mo I love you too?

Female: Ah yun ba? Bakit?

Male: Totoo ba yun?

Female: Nakainum ka kagabi di ba?

Male: Huh?

Pagkatapos ng pag-uusap nila biglang bumuhos ang malakas na ulan.

*end*

Bakit sa Jollibee pa sila nagkita? Pwede naman sa Mcdo di ba? Bakit kaya sinasabi ng babae na nakainum ang lalake? Hindi kaya yung babae ang nakainum? Bakit kaya parang nakalimutan na ng babae ang pinag-usapan nila eh kagabi lang naman sila nagkausap di ba? Anu naman kaya ang maaring ininum ng lalake para sabihin niya iyon? Bakit kaya naisip ng babae na nakainum yung lalake? Hindi ba kapanipaniwala na magmamahal ang lalake sa kanya? Totoo ba ang nararamdaman ng lalake o talagang epekto lang iyon ng pag-inum niya na nasasalamin sa sinabi ng babae? Maari kayang mahal din ng babae ang lalake kaya lang ayaw niya itong aminin? Kasi di ba parang nakalimutan na ng babae ang pinag-usapan nila? Nakaapekto ba ang pagsabi ng nararamdaman ng lalake sa pamamagitan ng text? Maari din kaya na ayaw talaga ng babae yung lalake pero sinabi niya lang yun sa text para hindi niya ito masaktan? Anu kaya ang maaring naramdaman ng lalake pagkatapos ang pangyayari? Anu kaya ang gagawin ng lalake kasi di ba parang basted siya? Bakit kaya hindi na lang nagsinungaling yung lalake para hindi na lang siya nasaktan? Magpapakamatay ba siya tulad ng mga ginagawa ng mga Pilipinong nasasaktan sa pag-ibig? Bakit hindi na lang niya binawi ang sinabi ng lalake na mahal niya yung babae? O kaya eh sinabing joke lang yun, bakit hindi niya yun sinabi? Anu ang maaring kahihinatnan ng pagkakaibigan nila matapos sabihin ng lalake ang pagmamahal niya? Totoo kaya yung sinabi ni Lex Luthor sa Smallville kay Lana na “Because there are some doors that can’t be closed once they’re opened?” Nabuksan na ang puso ng lalake, paano niya kaya iyon isasara eh wala naman na papasok? Bakit pagkatapos ng pag-uusap nila umulan ng malakas?

Anu ang epekto sayo ng nabasa mo? Naranasan mo na ba ang naranasan ng lalake? Eh yung babae? Anu ang maari mong gawin kung ikaw yung lalake? Kung ikaw yung babae gagawin mo din ba yung ginawa niya? Bakit? Bakit hindi lahat ng gusto mong mahalin eh mahal ka din? Bakit hindi lahat ng nagmamahal eh minamahal? Naranasan mo na bang magmahal sa text? Anu ang maaring epekto ng pagsabi mo ng pag-ibig mo kung hindi ito personal? Pagdududahan di ba? At kung personal man, paano mo maipapakita na hindi ito kalokohan?

Isang tanung lang ang maari mong sagutin kaya pili na!

Anu man ang mangyari naniniwala ako sa sinabi ng mama ni Clark Kent sa kanya, “The hardest thing in life is losing the people you love. But you’ve learn to move on… we all do.”

Alam mo at Sakit ko

September 23rd, 2008

May tanong sa amin ang isang madre. Eto yung tanong niya, “Kailan ang pakikialam ay pagmamalasakit at kailan ang pagmamalasakit ay pakikialam?” Sabi ko sa sarili ko sana hindi na lang siya nagtanong. Hindi ko kasi alam kong nililito lang kami ng madre o di kaya eh nakakalito lang talaga ang tanong. Maari din naman na ayaw ko lang sagutin ang tanong kaya hindi ko na pinansin. Pero kung pagtutuonan ng pansin, pagninilayan ito ng mabuti at pupuyatan ito na kasama ang manok na hindi alam kung umaga na o madaling araw pa lang, makakagawa na ako ng isang nobela na susunugin ko din naman kasi walang magbabasa. At kung mapapansin niyo din inilalayo ko ang usapan sa tanong ng madre. At dahil ako ang nakapansin, sasagutin ko na lang ang tanong sa pamamagitan din ng mga sagot niya. Sabi niya kung ito daw ay nakakamatay siguradong pakikialam daw iyon at kung ito naman nakakabuhay syempre eh pagmamalasakit na yon. Kailan ka ngmalasakit sa kapwa mo pero sinabing nakikialam ka lang? Kailan ka naman nakialam pero pagmamalasakit pala iyon?

Isang kaibigan ang nagsabi sa kaibigan niyang may asawa. “Pare, mag-isip-isip ka nga! Bakit ka pa nakikipagkita sa ibang babae eh may asawa ka na nga!? Isipin mo naman ang pamilya mo, mga anak mo! Alam ko pare mahal ka ng asawa’t mga anak mo kaya huwag ka sanang ganyan!” At ito naman ang sinabi ng taksil na kumpadre sabay tutok ng baril sa bunganga ng nagmamalasakit na kumpadre. “Huwag kang makialam pare! Kapag nalaman ito ng asawa ko ikaw ang mananagot!” Ngayon, nagmamalasakit ba ang nagmamalasakit na kumpadre o nakikialam nga lang talaga? Huwag kalimutan, nakatutok ang baril sa bunganga. Nakakamatay di ba? Pero kung ako sayo huwag mo na isipin ang sagot kasi gawa gawa ko lang naman ang kwento ng magkaibigan na ito. Ngunit alam ko at alam mo at alam natin lahat na ang kwentong ito ay maaaring mangyari sa totoong buhay o di kaya eh nangyari na o maaring nangyayari na. Ika nga nila lahat possible.

Naisip ko lang at nagpapatunay din ang buhay ko na mahirap makuntento ang tao. Lahat gusto niya mapasakanya. Lahat aangkinin kung may pagkakataon at kung maari. Kung pwede nga bilhin ang buong mundo gagawin. Pero pwede naman ata. Nabili na ito ng isang taong namatay para matubos ang sangkatauhan. Pero alam kong sasabihin niyong spiritualized na naman ito. Pero hindi ba tama naman ako? Mukhang may tama nga ako. Kasi iyon ang sabi nila sa akin noong tinahak ko ang landas na tinatahak ko ngayon. Sa dinamidami nga naman ng pag-aaralan sa eskwelahan bakit pa ito ang napili ko. At kung iisipin nga naman napakahirap ng napili ko. Iisipin pa lang ito, paano na kaya kung gagawin na? Buong buhay o habang buhay kasi ako dapat magtimpi. Mahirap nga naman talaga. Siguro tatanungin niyo sa akin ngayon kung kaya ko ba? Tinanong ko na din ang tanong na yan. Ang sagot? Nakakaya ko pa naman. Kahit nahihirapan. Alam kong may mga bagay na hindi na pwede sa akin.

Sabi nga ni Bo Sanchez, “Satisfaction is not getting what you want but wanting what you already have.” May cellphone ka na ba? Magpapalit ka naman ba? May computer ka na? Bibili ka pa ba ng iba? May sasakyan ka na? Bago na naman ba? May asawa ka na? Bakit nanliligaw ka pa o di kaya nagpapaligaw ka pa? Hindi mo ba alam na naliligaw ka na? Maganda pa naman ang bahay niyo iibahin na naman ba? Madami tayo gusto angkinin pero hindi pa kasi natin naangkin ang mga nasa atin na. Kung alam lang sana natin ang kahihinatnan ng ating mga ginagawa wala na sana ngayong nakikialam at nagmamalasakit.

Masakit kasi ang katotohanang hindi tayo natututo sa katotohanang sakim tayo. Tama ba ako? Patunayang mali ako… Kung kaya mo!

Nakakabinging Katahimikan

September 7th, 2008

“Huwag mong tularan si tatay. Tularan mo ang mga kabutihan na ginawa niya kung mayroon man” sabi ko sa nakababatang kapatid ko.

Mag-aasawa na kasi siya sa kadahilanang nabuntis niya ang kanyang kasintahan. Hindi ko masisisi ang kapatid ko. Alam kong kagustuhan din niya ang nangyari dahil noon pa man ay sinasabi na niya sa amin na gusto na niyang mag-asawa ngunit lagi kong sinasabi na huwag muna.

“Oo kuya, salamat at naiintindihan mo ako” ang tugon sa akin ng kapatid ko.

Ayaw ko man isipin pero naaawa ako. Wala siyang trabaho at hindi pa niya masyadong na-enjoy ang pagiging binata. Maaring hindi maganda ang kalalabasan tulad ng mga kaibigan kong maaga din nag-asawa kasi nabuntis kasi sila. Pagkaraan ng isa o dalawang taon ay naghihiwalay na. Maiisip na lang nila pagkagising nila na hindi pala nila mahal ang katabi nila. Maaring sisihin ang magulang na nagtutulak sa kanila na magpakasal dahil sa kahihiyang dulot nito sa pamilya.

“Ading, maghanap ka ng trabaho mo. Huwag kang papaasa sa mga magulang natin. Magkakapamilya ka na. Hindi ka na binata kaya huwag mo na gagawin ang mga bagay na gawain lang ng mga walang asawa.” Sabi ko sa kapatid ko habang hinahatid ko sila para maghintay ng sasakyan pauwi sa bahay ng asawa niya.

“Oo kuya, naghahanap naman ako ng trabaho.”

Nanahimik ako sa sagot niya.

Pagkaraan ng ilang minuto.

“Kuya, tignan mo si papang ha? ‘Kaw na bahala sa kanya kuya. Sabihin mo huwag na siya iinum kasi nakakasama sa kanya iyon kuya.”

Napatigil ako. May katahimikan at kaguluhan sa loob ko at medyo natutulala ako. Hindi ako nakasagot sa sinabi niya. Nagpaalam na lang ako noong may sasakyan na. Napaisip ako ng malalim. Sa dinamidami ng sasabihin sa akin ng kapatid bakit yoon pa ang sinabi niya. Hindi ba siya nag-aalaa sa pamilyang bubuuin niya? Bakit ang tatay pa namin ang inaalala niya?

“Tatay tama na po!” umiiyak na tugon ng panganay naming kapatid habang pinapalo siya ng tatay ko.

“Hindi kita anak! Ang tigas tigas ng ulo mo!” nangangalit na sigaw ng tatay ko.

Wala akong magawa habang binubugbog ng tatay ko ang kapatid ko. Wala din magawa ang nanay ko kasi takot din siya sa tatay ko. Hindi ko alam kung anu ang nararamdaman ko habang nangyayari ito. Gusto ko siyang pigilan pero anung magagawa ng musmus na tulad ko. Baka ako pa ang pagbalingan ng galit ng tatay ko. Nabuo ang takot, galit at pagkamunghi.

“Nakasakay na ba sila?” tanung sa akin ni tatay pagdating ko sa bahay.

“Opo tay.”

“Yung asawa ng kapatid mo hindi naman maaga kung gumising para sana maglalakad-lakad para makapag-exercise.” Sambit agad ni tatay.

Biglang sumulpot si nanay.

“Paano makakagising ng maaga yoon e pinupuyat mo naman. Hindi ka naman nagpakatulog kagabi. Alas-dose na nagsasalita ka pa at ang lakas lakas pa. Ganyan ka naman lagi pag lasing!”

Napangiti lang ako sa sinabi ng nanay ko habang nakatigtig siya sa tatay ko.

Ayaw ko sana sumapaw pero nandun na rin kasi ang topiko.

“Tatay, bakit po kayo naglalasing? Tumingin sa akin ang tatay ko habang humihiling.

“Matagal ko na pong tinatanung sa inyo ito. Hindi pa rin ninyo ako sinasagot.”

“Ang pag-iinum ko…” putol na sagot ni tatay.

“Sabihin niyo naman po para maintindihan ko po kayo. Para maintindihan namin kung bakit gabi-gabi na lang e inum ang inaatupag niyo. Sabi niyo sa akin noon pang-alis ng pagod. Uminum ako. Hindi naman po tay! Nakakapagod naman!” medyo pataas na ang boses ko.

“Pag-umiinum naman ako wala naman ako ginagawang masama ah. Dito lang naman ako sa bahay.”

“Alam ko yun tay, ang tinatanung ko po kung bakit kailangan ninyo uminum? E nakakasama naman po sa kalusugan ninyo ang ginagawa niyo ah! Tignan niyo hindi pa rin gumagaling yang sugat niyo. Ang payat payat na nga ninyo e! Bakit anu ba problema niyo?! May problema kayo sa pera? Kung yun ang problema niyo lalabas muna ako at magtatrabaho!”

“Hindi yun anak,” malumanay na sagot ni tatay.

“E anu?!!” tanung ko, “alam mo tatay isa lang naman ang hiling namin sa inyo e huwag ka na uminum. Hindi namin kailangan ang pera mo. Kailangan ka namin.”

Biglang tumulo ang luha ng tatay ko. “Alam mo ba tay kung ano sabi sa akin ng kapatid ko bago siya umuwi? Tignan ko daw po kayo. Na sana po huwag na kayong iinum. Tignan mo tay, aalis na si Ading pero kaw pa rin ang iniisip niya. Mahal ka namin tay!”

Medyo basa na rin ang mga mata ni nanay habang tinititigan niya si tatay.

May nakakabinging katahimikan bago nagsalita uli si tatay.

“Kung yun ang hiling niyo, gagawin ko.” tugon ni tatay habang pinupunas niya ang kanyang mga luha.

“Tay, naniniwala ka ba sa mga sinasabi mo? Madali kasi magsalita.”

“Oo, anak.”

“Sana nga po…”

May nakakabinging katahimikan. Pagkaraan ng ilang sandali. Nagtayuan na kami at isa isang umalis sa hapag kainan. Nagliligpit na si nanay sa mga pinagkainan. Binuksan naman ni tatay ang tv. Habang palabas naman ako para magpahangin sa may harapan ng bahay.

“Kumusta na kaya ang mga kapatid ko?” tanung ko sa aking sarili.

Sagutin kung gusto:

1. Anu ang “nakakabinging katahimikan” sa kwento? Anung gusto mong pamagat ng kwento? Bakit?

2. Bakit seryoso ngayon ang nagsulat?

3. Anu ang feeling ng nagsasalaysay sa unang bahagi ng kwento? Ipaliwanag.

4. Nag-iba ba ang feeling ng nagsasalaysay sa katapusan ng kwento? Bakit?

5. Anu sa palagay mo kung bakit ang tatay pa rin nila ang iniisip sa kabila ng pagiging lasenggo at marahas?

6. Naniniwala ka bang nangyari sa totoong buhay ang kwento? Kung ‘hindi’ bakit? At kung ‘oo’ bakit din?

7. Sa iyong palagay matutupad kaya ng tatay nila ang sinabing hindi na siya iinum? Bakit hindi? Anu sa palagay mo ang problema ng tatay? Ng Anak?

8. Kung hindi nito matutupad, anu ang maaring gawin? At hindi maaring gawin?

9. Nagustuhan mo ba yung pagsagot at pag-uugali ng tatay sa kwento? Bakit?

10. Anu sa palagay mo ang dapat na ending ng kwento?

11. Bakit kinukumusta ng nagsasalaysay ang mga kapatid sa katapusan?

12. Anu pang maaring itanung maliban sa mga tanung ko?

13. Bakit ang dami ng tanung e ang ikli naman ng kwento?

Sulat Kamay

August 22nd, 2008

Bago ako magsulat nagbabasa muna ako ng kung anu-anung libro, magazine etc. at e-mail pa pala. Manonood muna din ng movie at makikinig din sa radio kahit hindi na ito uso (kahit pala wala naman ako nito). Ginagawa ko ito para hindi ulitin ang mga sinabi nila kundi para isulat ang mga naiisip ko noong binabasa, pinapanood at naririnig ko ang mga ito. Pinabasa ko pala yung mga sinulat ko sa blog ko sa isang dalubhasa. Di ko alam kung pinanood lang niya ito. Sabi niya sa akin, okay naman daw ang mga sinulat ko. Ngunit, (naku bakit may ngunit?) dapat magsulat ka sa English. Ha? Bakit naman po sa English? Pwedeng Ilocano na lang? Kasi hindi lahat nakakaintindi ng Tagalog! Hahaha! Ma’am naman, hindi din po naman lahat e nakakaintindi ng English. Pero hindi ko ito sinabi sa kanya. Naisip ko lang. Siguro tama siya, anu? Anu ba ang point nya? (talagang may scoring pa dito) Limitado kasi ang makakabasa. Yun lang nakakaintindi ng Tagalog. Sino sila? Penoy! Pinoy! Mga Astig! Sila lang naman. Hindi nga po din ako makasigurado kung matutuwa yung Filipino titser ko dati sa paggamit ko ng salitang ito. Kasi madaming mali-mali at hindi maintindihan. Hindi ko naman po kasi alam gamitin ang “Datapwa’t” at “sa makatuwid.” Tama ba? Mali? Atsaka dyahe naman kasi gamitin ang mga ito kasi pinag-iwanan na ng lolo kong ilokano. Tinanggap ko ang payo ng titser pero hindi ko ginawa. Nagsulat pa rin ako kahit medyo dismayado sa mata ng dalubhasa. Iisa nga lang daw age bracket ng audience ko kung mayroon man. Mga kabataan lang daw. Wow! Sila ba? Wala naman ata nagbabasa. Pabasa mo text message na green tanggap nila. Ang alam ko kasing nagbabasa ng mga sinulat ko ay yung mga taong pinilit ko. Nananakot kasi ako. Pero sa totoo, nagmamakaawa ako sa mga kaibigan ko na basahin nila ang mga gawa ko. May isa sa mga kaibigan ko (x pala) ang lagi kong pinipilit ang di nakatiis. Mga sampung beses ko na kasi siya kinukulit eh. Sa wakas pinagbigyan din ako. Pinilit ko din mag-comment pero wala siya inilagay. Nag-message na lang siya sa friendster ko. Hindi ko alam kung kritiko siya pero ang alam ko titser siya. Hindi daw dapat “bunganga” ang ginamit ko dapat daw e “bibig” sa sinulat kung Utot ng Bungangang Kanal. Medyo hindi ko tinanggap ang pagtatama niya sa paggamit ko kasi mas mainam sa akin ang bunganga kaysa bibig at mas astig kasing pakinggan, este basahin pala.

Tulad mo, alam kong napilitan ka din basahin ito. Hindi ko alam kung anu nagtulak din sa iyo na pagtiyagaan ito at pag-aksayahan ng oras. Pero salamat. Maraming salamat. Minsan nagdrama ako (nagtraining kasi ako dati sa teatro) para kumbinsihin na magbasa at ipabasa sa iba ang gawa ko. Sabi ko na hindi na ako magsusulat pa kasi wala naman bumabasa at bale wala lang naman din yung pagod ko. Kumagat naman siya sa paing ko. Naku! Dapat huwag kang tumigil. Sayang ang mga gawa mo kasi ang galing galing mo. Dapat gawa ka pa ng iba. Ipagpatuloy mo yan. Hindi ko pinahalata na lumalaki na pala ang tenga ko sa sinasabi niya. At hindi ko rin pala nahalata na binobola pala ako. Sinabi kasing ipapakalat niya ito, ipapabasa sa mga kaibigan at bibigyan pa ako ng mga comments pero ilang buwan na ang nakalipas? Wala pa ring comment. Ganun lang siguro ang mga manunulat (manunulat na ba ako?) masyadong tiwala sa mga mambabasa niya. Sa comments kasi ako nagbabase kung may bumabasa sa mga sinulat ko at kung may naintindihan sila. Natuwa nga ako sa mga comments na naresib ko pero hindi ako natuwa sa mga sinabi ng iba kasi (parang) wala naman sila naintindihan. Malayo ang comment sa sinasabi ko. O ako ang malayo sa mga mambabasa?

Naniniwala akong hindi pala talaga nahihiwalay ang pagsusulat sa pagbabasa. Nanay ko noon ang nag-encourage sa akin na magbasa ng magbasa. Madami kasi kami libro noon sa bahay. Pati pala ngayon. Nabubura na nga ang mga tinta sa sobrang luma at napupunit na din kapag maglilipat ka na ng pahina. Natatandaan ko pa noong binuklat ko ang isa naming libro na galing sa parish school malapit sa amin na nasara dahil sa hindi ko alam na kadahilanan. (tatanungin ko pa sa nanay ko kung bakit iyon nasara) Pagbukas ko, namangha ako sa nakita ko! (hindi ko alam kung anu iniisip mo na nakita ko) kasi ang gaganda. Ang gaganda kasi ng mga font ng mga libro noon. Madaming arko. Pero nalungkot din ako agad kasi mga letra lang ang kaya kong basahin. Hinanap ko ang nagsabi sa akin na magbasa ako pero nawala naman na siya. Kaya tinapos ko na lang yung libro kasama ang kapatid ko. Sa akin ang kanang pahina, sa kanya ang sa kaliwa. Kung ilan ang tao na makita namin sa pahina namin ang siya naman bilang ng “pitik” sa kamay. Maswerte ako kasi mas madami ang mga tao sa parte ko. Nabuklat ko na kasi iyon bago ko tinawag ang kapatid ko na maglaro.

Iniisip ko lang minsan. Kung tinuruan kaya ako ng nanay ko siguradong walang binatbat ang mga kaklase ko noon. Hindi pa ako tinuruan pero medyo pumapantay na ang utak ko sa utak nila. Minsan nga nakakalamang ako. (sana hindi mahalatang nagyayabang lang ako) Hindi din siguro dapat sisihin ang nanay ko (pero sinisi ko na ata) kasi hindi naman siya ako. Natamad kasi ako. Nawalan ng gana at tiwala sa sarili. Naubosan ng pasensya, tiyaga at nilaga. Na-dislocate din kasi ata ang mga brain cells ko. At mas pinagtuonan ko kasi ng pansin ang hindi naman dapat pagtuonan ng pansit. Tulad ngayon, nagsusulat ako pero may kailangan pa pala ako tapusin na importanteng requirements na maaring maghubog sa mas magandang pagkatao ko. Si Stephen Covey ata yung nagsabi na “Put first, things first?” Know your priority ata ibig sabihin. I’m not sure.

Marami ang sinasabi ng mga taong napilit kong magbasa sa gawa ko. Nakakatuwa daw. Nasasalamin daw ang pagkatao ko sa sinulat ko. Sabi din nila parang little Bob Ong daw ako. Ayuko sana aminin pero kay Uncle Bob ako nagmana. Sana hindi niya ako itakwil. Salamat pala Uncle. Sa iyo ako nakakuha ng inspirasyon para isulat ang aking mga saloobin. Kumuha ako ng (ball)pen at papel at nagsulat. Ginawa ko yung payo mo. May nasuka din pala sa mga sinulat ko. Marami din ang namangha. Hindi aakalahin na makakagawa ako ng ganito. Na kaya ko pala magsulat. May nagtanung din kung saan ko ito kinopya. Naalala ko tuloy yung titser ko sa research technique. Nanggagaya din daw ako. Sa totoo lang talagang ginaya ko. Upakan ko sana yung nagsabi pero hindi na lang kasi nasa Pinas naman ako. Hindi lang niya siguro maintindihan na uso ang pamimirata. Nagagalit siguro kasi nakikita niya sarili niya sa akin.

Madami pa sana ako isusulat pero dry na utak ko. May hangganan din kasi e. Pero naalala ko pa rin yung kanta ko noon. “Sampung mga daliri nawala ang isa. Hinanap ko hinanap ko naputol na pala.” Hindi lahat ng hindi mo kaya ay hindi mo talaga kaya. Siguro nawala mo lang. Hanapin mo kaya.

New Hope

July 30th, 2008

Anu ang pag-asa ng taong wala ng pag-asa? Minsan hindi ko maisip kung bakit ganito ang nangyayari. Minsan gusto kong halungkatin ang buhay at bigyan kahulugan ang buhay. Wala akong alam na gawin kundi isipin na lang na hindi talaga kaya ng tao na alamin ang buong katotohanan sa buhay natin. Pero anu ba dapat natin pagtuonan ng pansin? Hindi ko alam kung anu ba talaga ang tunay na mahalaga. Nawawala ako minsan kasi alam kung ito na nga pero parang hindi pa. Tunay nga bang hindi pantay ang buhay? Tunay nga bang hindi lahat ay pantay? Na dapat may inaapi at nang-aapi? Na dapat may mayaman at mahirap? Bakit hindi natin matanto ang lahat ng ito? Hindi ko maintindihan. Anu ba dapat natin intindihin? Anu dapat mangyari sa buhay natin? Alam kong alam natin lahat kung anu ang masama at mabuti. Alam kong tayo ay likas na mabuti. Pero paano natin maiintindihan na ang tao ay gumagawa ng kasamaan? Bakit puro pasakit ang dulot ng taong likas na mabuti? Bakit minsan kahit alam na natin mali ay ginagawa pa rin natin?

Anu ang matibay na dahilan kung bakit sa dinami-dami ng kaguluhan at kasamaan sa buhay natin ay patuloy pa rin ang pagharap sa hamon ng buhay? Anu ang maaring dahilan kung bakit tuwing umaga ay gusto mo pa ring bumangon at tumayo sa kabila ng hirap na nararanasan? Anu ba ang maaring dahilan kung bakit sa dinami-dami ng kasamaan sa buhay o pinagdaan ay gumagawa ka pa rin ng kabutihan? Anu ang mayroon sa buhay na hinagpis pero may kasiyahan? Bakit may dahilan ka pang magsaya sa dinaranas mong kasakiman? Bakit ni minsan hindi mo inisip na wakasan ang buhay na hiram? Bakit patuloy ang iyong paglaban? Bakit hindi ka napapagod? Bakit nakatayo ka pa rin sa dami ng bagyong nagdaan sa buhay mo? Tunay nga bang may pag-asa? May pag-ibig ka bang nakikita sa impiyerno? Possible bang magmahal kahit ikaw ay nasa mundo ng kasakiman, kabulastugan at kahayupan? Pwede mo bang sabihin na kapatid mo ang taong nang-aapi sayo? Na Mahal mo siya? Bakit may lakas kang bigyan ng isang basong tubig ang taong umaapak sayo?

Hindi man natin alam kung anu ang tunay na buhay. Pagmamahalan (hindi ng mga bilihin) pa rin ang kailangan. Hindi tayo Kristiyano sa pangalan. Hindi tayo Kristiyano dahil wala tayong kalayaan, na pinilit lang tayo ng ating mga magulang. Kristiyano ka kasi nagmamahal ka.

Love is the principle of Life.

My Blog

July 12th, 2008

May tanung ka ba? Ako? wala.

Sino ka ba? Ako ba tinatanung mo?

Kung may alam ka sabihin mo na! wala ako alam, iyon lang ang alam ko.

Bakit ba kailangan mo itago ang alam ko naman na? alam mo naman na pala bakit ko pa itatago?

Muntik na akong nahulog buti na lang at nasa baba na ako.

Nakalimutan kong sabihin sayo na hindi ko pala nakalimutan yung susi sa kwarto mo.

Oo nasabi ko na pero hindi pala ata nasabi yung pinapasabi mo sa kanya.

Ang init naman ng kape mo. Di ba ice cold coffee ito?

Nabasa ko na pala iyong pinapabasa mo sa akin. Hindi ko naman mabasa.

Inaaway mo ba ako ha?!! Ha?!!!!! Hindi bakit????!!!!!!

Hindi ba sayo ito? Ay oo sa tatay ko yan.

Hinahanap ko yung bola. Hindi ko naman mahanap. Nasa isang aparador lang pala.

Bakit mo ba ako pinapakialam ha? Pakialamero!

Nakita kita dun sa bahay nyo kanina pero hindi na kita nakita.

Hoy alam mo ba may sasabihin ako sayo! Anu yun? Ay, kala ko alam mo na.

Nakatulog ako kanina tas bigla na lang ako nagising.

Naiisip mo ba ang naiisip ko? Oo bakit? Sige nga anu naiisip ko?

Naramdaman mo iyon? Ang alin?

Natatakot ako na hindi na ako matatakot.

Maganda ba yung girlfriend ng kapatid mo? Maputi pare!

Night swimming tayo sa dagat. Ayuko ko madilim.

Nabangga yung pinsan ko. Musta naman yung sasakyan nyo?

Ang init naman ng hot-pandesal na ibinibenta nila.

Miss ko na yung textmate ko. Nagkita na ba kayo? Hindi pa nga eh.

Ang tamis naman ng asukal na binili ng nanay ko.

May discount daw yung binili mong sale na pantalon. Talaga? Akala ko nagkamali ng sukli.

Ang taas naman ang bundok na ito.

Nagmiss call sa akin tatay ko. Anu sabi nya sayo?

Naisip ko hindi pala dapat iniisip ang mga taong ganun.

Useless naman yang ginagamit mo.

Kanina pa ako sigaw ng sigaw dito bakit hindi mo ako naririnig? Ha?

Nagpunta ako doon, andito ka lang naman pala. Bakit ba wala ka doon?

Nagbreak yung sasakyan na sinakyan ko tapos bigla na lang huminto. Ayun bumaba na kami.

Dalawa pala butas ng ilong mo. Bakit ikaw ilan?

Kanino kaya ito? Ako yan! Ikaw pala to.

Ilan ang height mo? 5’4” po ata. Isa lang kaya!

Alam ko yan. Anu na pala?

Naligo siya sa ilog nanay. Kaya pala nabasa siya.

Reyna yung ate ko sa pista namin. Anung kaharian ba yun?

Nagtext nanay ko. Anu sabi nya? Alam na daw nya magtext.

May aso kami sa bahay. Bigla na lang ako tinahulan.

Huwag mong hawakan yang yelo kasi malamig.

Ang liwanag ng araw. Oo nga eh nakakasilaw.

Lola pabili nga ng colgate. Hapee or close-up?

Anu ang kabuluhan ng mga nabasa mo? Napansin mo bang wala lang magawa sa buhay ang nagsulat? Isulat sa isang papel ang mga naisip. Basahin ang mga sinulat. Gumawa ka din ng blog mo at i-post ang mga sinagot. Call and Text or YM ang mga friends at piliting basahin nila

Historical Amnesia

June 26th, 2008

Presko pa sa memoria ko ang pinakamalupit na tanung na naitanung ko sa titser namin noong nasa kolehiyo pa lang ako. Dumugo nga ang ilong ng titser ko noon, halos di maisip kung bakit may tanung pala na ganun. Alam ko napaisip din ang mga kaklase ko. Naging interesente kasi yung klase namin noong nagtanung na ako. Alam kong kinabahan ng husto yung titser namin kasi iyon ang unang pagkakataon na nagtaas ako ng kamay at sa kalagitnaan pa ng kanyang diskurso. Huminto sa pagdada ang titser at tinawag ang pangalan ko. Tumayo ako agad. Lahat tumahimik. Maririnig kahit paghinga ng kaklase. Ito na ang pagkakataon ko para malaman ng klase na may maibubuga din ako. Huminga ako ng malalim at buong tapang na nagtanung. "Ma’am, may World War I at World War II, maari din po bang magkaroon ng World War III? Pagkatapos lumabas sa bunganga ko ang mga salitang ito, biglang nagkagulo ang klase. Ayos sabi ko sa sarili ko, I made a commotion. World War III na ito. Tumingin ako sa mga kaklase ko at sa titser ko, halos mamatay sila. Mamamatay na sila sa katatawa. Doon ko naisip na di pala dapat tinatanung ang mga ganun. Para kasing tinatanung mo kung pagkatapos ba ng two e three ang kasunod. Anyway, that’s me. I have to learn from my mistakes.

Siguro nagtataka kayo kung bakit ko naikwento ito. Maliban sa gusto kong malaman ninyo kung gaano ako katanga, nais ko din ipaalam na mahalaga ang ating nakaraan. Hindi dahil para mapahiya tayo kundi may mas malalim pang dahilan. Kaya nga yun ang unang tinanong sa amin ang professor namin sa history. Why do we study history? Minsan may pinaalala ako sa x-girlfriend ko. Sabi nya wag ko na daw ipaalala ang nakaraan kasi tapos na daw yun. Wala na daw kami magagawa sa nakaraan. Oo tama naman siya. Anu pa ba magagawa natin sa nakaraan? Tapos na, maibabalik mo pa ba? Pero madami tayo matututunan sa ating nakaraan. Siguro tama ang sabi ni Benjamin Singkol, "we have no sense of the past." Para sa kanya, "if we have no sense of the past, we have no sense of the nation." Ayan nasabit tuloy ang Vibora-a novel by F. Sionil Jose. Pero totoo naman, tignan mo ang bayan natin. Nangyayari din ito noon. Kurakot noon, kurakot pa rin ngayon. Bakit hindi tayo natututo sa ating kasaysayan? Kakaiba naman ang sakit na dumapo sa Pilipinas- Historical Amnesia.

Kailan kaya tayo matututo? Which is which? History repeats itself or We are repeating History?

Kaya nila, kaya mo ba?

June 8th, 2008

The sense of sacrifice! Mayroon ka ba nito? Maaring may sense ka siguro pero wala kang sacrifice. Bakit aanhin ko ba yang sacrifice? Ha? Nakakain ba yan? Kung pagkain ito di ko na sana pinaalam sayo kasi kapag pagkain ito nakain ko na. Pero my punto ka! (Hehehe! May scoring pala dito!) May makakain nga ba tayo sa sakripisyo? Sa aking pagkakaalam madami na ang napakain ng sakrispisyo. Madami na ang nabuhay dahil dito. Ngunit bakit sa mga dapat sanang gumagawa nito bakit hindi ginagawa? Mahirap ba o ayaw mo lang talaga? Ika nga nila, where is the resistance coming from? Hindi ko maintindihan. Bakit ayaw mo? Bakit ayaw natin? Di ba madami na tayong kilala at alam na mga taong nagpapatunay na mahalaga at nakakabuhay ang sakripisyo? Pero minsan kasi nakakalito naman isipin kung anu nga ba ang sakripisyo. Nagtanung ako sa dictionary eto naman ang sagot nya: Giving up of a valued thing for the sake of something else. Ganun pala ang ibig sabihin. Kaya pala mahirap din magsakripisyo kasi ito nga naman ay pinapahalagahan na mga bagay (at tao?). Minsan nga ayaw na ng mga mahihirap ang yumaman kasi komportable na sila sa kalagayan nila. Baka mas madali pa sila mamatay kapag umiba na takbo ng buhay nila. Minsan may ginagawa me para sa sarili ko. In my own little way, gusto kong maranasan ang buhay mahirap, mramdaman kung anu nga ba ang hirap ng taong walang tulugan o matigas ang tulugan. Kaya inalis ko yung foam ng bed ko tapos isa lang ang unan ko na manipis at kumot na di ko naman ginagamit. Sa unang mga gabi ng pagtulog na ganito sitwasyon ko medyo nahirapan ako pero kinalaunan nasanay na rin at nasarapan. Kaya nga sumakit katawan ko minsan noong natulog ako sa malambot na kama. Kaya nga matindi yung tanung ni M.V. Francisco, SJ sa kanyang kantang Pilgrime’s Theme: Is life a mere routine in the greater scheme of things?

Pero bilib ako sa mga taong may sense of sacrifice. No joke! Bakit nagjoke ka ba? Is that a joke? Well, I’m serious. No joke nga talaga. Oo, bilib ako sa mga may sense of sacrifice. May kakilala ako, a friend, kaklase dati. Sabi nya sa akin, “lahat gagawin ko para sa pamilya ko.” Kaya nga ako nag-abroad para sa kanila. Well, if you ask me about my feelings at that time, grabe! Nalungkot ako, natuwa at napahiya (mixed feelings). Nakakalungkot ba ang magsakripisyo? Hindi, nakakalungkot kasi kailangan nya pa umalis ng bansa para sa pamilya nya. Maari naman siya magtrabaho dito sa ating bansa. Alam ko nasa isip mo, anu naman mapapala nya kung dito lang siya? Di ba? Oo nga eh. Nakakapanghinayang, kaya nga nakakalungkot. Tignan mo, madami ang magagaling at dekalidad na mga pinoy pero sa ibang bansa nila naipapakita at naipapamalas ang mga kagalingan nila. Wala nga ba talagang pag-asa sa bansang ito? Hay! Ang hirap naman sagutin yang tanung mo. Di mo ba nakikita? Pero nakakatuwa nga naman talaga noh? Proud ako sa kaklase kong iyon, alam nya magsakripisyo, hindi nya inisip ang sariling kapakanan. Kung gayahin kaya siya ng mga namumuno sa ating bansa, anu sa akala mo ang mangyayari? Hay! Nag-iilusyon na naman ako. Ganun na ba talaga? Please prove me wrong! Please!!!

Nakakahiya mang aminin, minsan nahihirapan din talaga ako magsakripisyo. Naalala ko tuloy mga damit kong luma. Ayaw pagamit sa akin ng nanay ko kasi luma na nga naman na talaga at madami ng butas. Aakalain mong galing ako ng giyera at natadtad ng bala ang katawan ko. Pero kumportable kasi ako sa mga damit kong iyon. De air-con. Masarap isuot lalo na sa panahon ngayon na sobrang hot. Hiningi nga ng kaklase ko yung isa. Naging paborito din nya yun kasi nagkaroon siya ng mga bagong damit dahil dun. May nakakita sa kanya at naawa kaya siya binigyan ng mga bagong damit. (hehehe! Sana may makakita din sa akin na ganun) Pero ang punto, (hehehe, nakailang puntos na ba?) nahihirapan tayong magsakripisyo kasi nga kumportable na tayo sa kung anu ang nasa atin. Tama! Yun ang best possible reason kung bakit mahirap. Nasanay na tayo at nasasakim na tayo?

Natatakot ako at nasasaktan kapag may pamilyang kailangan magkalayo dahil lang sa kahirapan. Natatakot dahil maaring hindi na sila magkakasama pang muli. Nasasaktan ako dahil marami na ang nasirang pamilya, marami ng winasak na tahanan, marami ng matang pinaluha, marami ng pusong sinugatan (kanta ata to, kantahin mo nga!). Kapag wasak ang pamilya, wasak din ang bansa. Hahayaan mo na lang ba? Madami na ang nagpabaya, baka gusto mong gumaya. Try mo baka masaya.